Av. Fatih Özerol tarafından gönderildi.
İşçinin günlük ve haftalık çalışma süreleri İş Kanunu ile sınırlandırılmıştır. Ancak sınırlandırmalara rağmen işçiler, mesai saatlerinin dışında ek olarak çalışmalar yapmaktadırlar. İşçilerin yapmış oldukları bu fazla çalışmalar neticesinde, meydana gelen alacaklara fazla mesai alacağı denir.
Kanuni Düzenleme ve Emsal Karar
İş Kanunu md.41/1: ‘’Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.’’
İş Kanunu md.41/8: ‘’Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.’’
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 2017/20722 E. ve 2019/4810 K. sayılı kararı: ‘’Taraflar arasında davacının fazla mesai ücreti alacağının bulunup bulunmadığı uyuşmazlık konusudur. Somut olayda mahkemece davacının haftalık 12 saat fazla mesai yaptığı kabul edilerek karar verilmiştir. Ancak davacı 28.12.2012 tarihli dilekçesi ile açıkça fazla mesai alacaklarını sınırlamıştır. Dosya kapsamı itibari ile davacının serbest zaman olarak kullanmadığı fazla mesai alacağının bulunduğunu belirttiği süreler haricinde fazla mesai alacağının olmadığının anlaşılmasına göre ve 28.12.2012 tarihli dilekçesi ile belirttiği fazla mesai alacaklarının iş akdinin sonlandığı tarih itibari ile ödendiğinin görülmesi karşısında mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekir’’
Fazla Mesai Ücretinin Hesaplanması
İşçinin sözleşmeyle belirlenen haftalık çalışma süresi, kanunda belirtilmiş olan 45 (kırk beş) saatlik sürenin altında olması halinde, kararlaştırılan süreden 45 (kırk beş) saate kadar yapılan fazla mesai ücreti normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarın %25 arttırılması şeklinde ödenir.
Ancak işçinin sözleşmeyle belirlenen haftalık çalışma süresi 45 (kırk beş) saat olması halinde bu süreyi aşan fazla mesai ücreti, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 arttırılması şeklinde ödenir.
Fazla mesai alacağının, işçiye ödenen ücrete dahil olduğu kararlaştırılması halinde, yıllık 270 saat olarak belirlenen dolayısıyla aylık 22,5 saati aşan çalışmalar fazla mesai alacağı olarak hesaplanması gerekmektedir.
İşletilecek Faiz, Zamanaşımı, İspat, Görevli ve Yetkili Mahkeme
Fazla mesai alacağı işçiye ödenmemesi halinde, işçi, iş sözleşmesini ihtarname ile feshetmesi halinde ihtarnamenin tebliğ tarihi, ihtarname olmaması halinde dava tarihi itibariyle mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.
Fazla mesai ücreti alacağı, alacağın muaccel olduğu tarih üzerinden 5 (beş) yıl geçmesi halinde zamanaşımına uğrar.
Fazla mesai ücreti alacağı, işçinin brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Fazla mesai ücretine ilişkin alacağın ispatı işçi üzerindedir. İşçi alacağını yazılı delillerle ispatlayabileceği gibi tanık beyanları ile de ispatlayabilir.
Fazla mesai ücreti alacağına ilişkin görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. İş mahkemelerinin olmadığı yargı çevrelerinde Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Yetkili mahkeme ise işverenin veya işin yapıldığı yer mahkemeleridir.